Beding Van Aanwas in Belgïe

Een beding van aanwas (tontine) is een kanscontract waarbij twee of meer personen samen een onroerend goed kopen en afspreken dat het deel van de eerststervende zal toekomen aan de langstlevende. Het kan voordelig zijn om erfbelasting te vermijden of om reservataire rechten uit te sluiten, maar het heeft ook nadelen en risico’s. Het is een complexe materie die een goede begeleiding vereist.

Wat is een beding van aanwas (tontine) en hoe werkt het?

Een beding van aanwas (tontine) is een overeenkomst waarbij twee of meer personen samen een onroerend goed kopen. Ze spreken af dat het deel van de eerststervende zal toekomen aan de langstlevende. Zo kunnen ze vermijden dat het onroerend goed verdeeld wordt onder de erfgenamen van de eerststervende.

Een beding van aanwas is een kanscontract. Dat betekent dat de winst- of verlieskansen afhankelijk zijn van een toevallige gebeurtenis: het overlijden van een van de kopers. Het is dus niet zeker wie er uiteindelijk eigenaar zal worden van het hele onroerend goed.

Een beding van aanwas lijkt op een tontine, maar er zijn enkele verschillen. Een tontine is een oudere vorm van kanscontract, waarbij meerdere personen geld inleggen en rente krijgen. Bij overlijden van een deelnemer wordt zijn aandeel verdeeld onder de overlevenden. De laatste overlevende krijgt het volledige kapitaal.

Een tontine heeft een belangrijk nadeel: een onroerend goed kan bijna uitsluitend met instemming van alle betrokken partijen verdeeld worden. Dat maakt het systeem erg star en kan leiden tot conflicten of misbruiken. Daarom is het beding van aanwas in België in het leven geroepen als een alternatief voor de tontine.

Wat zijn de voor- en nadelen van een beding van aanwas?

Een beding van aanwas kan verschillende voordelen hebben, zowel fiscaal als burgerrechtelijk.

Fiscaal voordeel

Een fiscaal voordeel van een beding van aanwas is dat er op het deel van de eerstoverledene geen erfbelasting verschuldigd is, maar wel hetzelfde registratierecht als destijds betaald bij aankoop. Dat kan voordelig zijn als het registratierecht lager is dan de erfbelasting.

Een voorbeeld:

• Jan en Els kopen samen een appartement voor 300.000 euro met een beding van aanwas.
• Ze betalen elk 6% registratierecht op hun helft, dus elk 9.000 euro.
• Jan overlijdt eerst en zijn helft komt toe aan Els.
• Els betaalt geen erfbelasting op de helft van Jan, maar wel opnieuw 6% registratierecht op de waarde van die helft op het moment van overlijden.
• Stel dat het appartement intussen 400.000 euro waard is geworden, dan betaalt Els 12.000 euro registratierecht op de helft van Jan.
• Als Jan en Els geen beding van aanwas hadden, dan zou Els erfbelasting moeten betalen op de helft van Jan, die afhankelijk is van de graad van verwantschap en de waarde van de erfenis.

Het fiscaal voordeel kan echter ook nadelig uitvallen als het gaat over de gezinswoning, die vrij is van erfbelastingen. In dat geval zou Els beter af zijn zonder beding van aanwas.

Burgerrechtelijk voordeel

Een burgerrechtelijk voordeel van een beding van aanwas is dat het de reservataire rechten van kinderen en ouders kan uitsluiten. Dat wil zeggen dat zij geen aanspraak kunnen maken op een minimaal deel van de erfenis.

Zo kan een beding van aanwas gebruikt worden door echtgenoten met kinderen uit een vorig huwelijk of gehuwd met scheiding van goederen. Zij kunnen zo vermijden dat hun kinderen of ex-partner aanspraak kunnen maken op het onroerend goed dat ze samen gekocht hebben.

Een beding van aanwas kan ook gebruikt worden door samenwonende partners die geen wettelijk erfrecht hebben. Zij kunnen zo zeker zijn dat het onroerend goed dat ze samen gekocht hebben, volledig zal toekomen aan de langstlevende partner.

Een beding van aanwas heeft echter ook enkele nadelen of risico’s.

Risico op verlies

Een risico van een beding van aanwas is dat men zijn inleg kan verliezen als men eerst overlijdt. Men weet immers niet op voorhand wie er zal overleven. Het kan dus zijn dat men veel geld betaald heeft voor een onroerend goed dat men nooit volledig zal bezitten.

Een ander risico is dat de erfgenamen van de eerststervende niet noodzakelijk zullen erven van de langstlevende. Het kan dus zijn dat het onroerend goed definitief verdwijnt uit het vermogen van de familie van de eerststervende. Dit nadeel kan ondervangen worden door een beding van aanwas te gebruiken, beperkt tot het vruchtgebruik van het betrokken goed.

Beperking op vervreemding

Een beperking van een beding van aanwas is dat men zijn aandeel in het onroerend goed niet meer eenzijdig kan verkopen of schenken aan een derde. Men heeft daarvoor de instemming nodig van alle betrokken partijen. Dat kan een probleem zijn als men bijvoorbeeld in financiële nood komt of als men van gedachten verandert over de overeenkomst.

Daarom voorziet men meestal in de akte in een opzegmogelijkheid. Dat wil zeggen dat men onder bepaalde voorwaarden het beding van aanwas kan stopzetten. Bijvoorbeeld als men uit elkaar gaat of als men een bepaalde leeftijd bereikt.

Hoe sluit men een beding van aanwas af?

Een beding van aanwas kan alleen afgesloten worden voor zover men met minstens twee personen rechten bezit in een goed. Het kan gaan om een volle eigendom, een vruchtgebruik of een naakte eigendom.

Een beding van aanwas moet opgenomen worden in de akte van aankoop van het onroerend goed. Het moet dus verleden worden voor een notaris. De notaris zal nagaan of het beding van aanwas voldoet aan de wettelijke voorwaarden en of het geen schenking verbergt.

Een belangrijke voorwaarde is dat het beding van aanwas een evenwaardig karakter heeft. Dat betekent dat de prestaties van alle contractanten gelijkwaardig moeten zijn en dat de winst- of verlieskansen even groot moeten zijn. Er mag dus geen sprake zijn van een bevoordeling of benadeling van een van de partijen.

Om het evenwaardig karakter te beoordelen, kijkt men naar verschillende factoren, zoals:

• De waarde van het aandeel in het onroerend goed
• De leeftijd en gezondheidstoestand van de partijen
• De graad van verwantschap tussen de partijen
• De fiscale gevolgen van het beding

Als het evenwaardig karakter niet bewezen kan worden, dan kan de fiscus of een erfgenaam het beding van aanwas betwisten en beschouwen als een schenking. In dat geval zal er alsnog erfbelasting verschuldigd zijn op het overgedragen deel.

Waar vindt men meer informatie over een beding van aanwas?

Een beding van aanwas is een complexe en delicate materie, die veel gevolgen kan hebben voor de betrokken partijen en hun erfgenamen. Het is daarom raadzaam om zich goed te informeren en te laten bijstaan door een notaris of een andere deskundige.

Voor meer informatie over een beding van aanwas, kan men terecht bij:

• De website notaris.be, waar men antwoorden vindt op veelgestelde vragen over wonen, erven, schenken en andere juridische thema
• De website immovestico.be, waar men een ruim aanbod vindt van onroerende goederen te koop of te huur in België, met de mogelijkheid om een beding van aanwas af te sluiten
• De website wikipedia.org, waar men meer achtergrondinformatie vindt over de geschiedenis en de werking van de tontine in België.

Samen een onroerend goed kopen met een beding van aanwas (tontine) kan een slimme zet zijn, maar ook een gok. Het hangt af van de persoonlijke situatie en de wensen van de kopers. Het is daarom belangrijk om zich goed te informeren en te laten adviseren door een notaris of een andere deskundige. Zo kan men de voor- en nadelen afwegen en de beste keuze maken. Een beding van aanwas is geen eenvoudige overeenkomst, maar een kanscontract met verstrekkende gevolgen.

Veelgestelde vragen over het beding van aanwas (tontine)